Öteden beri iddia ediyorum. Eğer bir İslam Medeniyeti var ve İslam Medeniyetinden söz edeceksek İhvanı Safa’dan başlamalıyız. Eminim yazımı okuyanlar ve neymiş İhvanı Safa diyenler, akıl danelerine danışacak ve özgür olmayan iradeleri ile satır aralarında kusur arayacaklardır. Tarihte olduğu gibi bu gün de böyle olacaktır.
İhvanı Safa SAFLIĞIN KARDEŞLİĞİ demek olup iman ve İslam kardeşliğini bu kadar saf anlatan bir başka ifade, bir başka düşünce, bir başka ekol, bir başka felsefe duyup görmedim.
Hicretin 3. Yy. dan itibaren Basra’da ortaya çıkan bu düşünce akımının Basra ve Kûfe çekişmesinde, ah bu Araplar!, Basra’nın 635 miladi ve Hz Ömer devrinde kurulduğu iddiası güçlü olsa da Kûfe’nin önce kurulduğu ve daha Arabik olduğu hep tartışılır.
Göçmenler için Basra, o tarihte Kûfe kadar cazip bir yerleşim merkezi değildir. Demem o ki Medine merkezli Peygamber Devleti genişledikçe, gelirler arttıkça, dünyalık ön plana çıkmış, ahiret ve ebedi saadet düşünülmemiş, ahiret anahtarı, iman ve inanç, dinimizin esasları, Allah dostlarına kalmıştır.
Önemsediğim bir hadiste;
“Ölüyü üç şey takip eder. Ehli, malı ve ameli! İkisi geri döner biri ahirete kalır. Kalan ameli/yapıp ettikleri kabirde, haşirde, neşirde ve Rabbin huzurundadır” Dünya ahiretin tarlasıdır. Ne ekersen onu biçersin!
Hz. Ali halife olur olmaz Basra onunla Hz. Zübeyir, Talha ve Âişe üçlüsü arasında Cemaziyülahır 36'da (Aralık 656) meydana gelen Cemel Vakasına şahit oldu. Çoğunluğu Kûfelilerden meydana gelen Hz. Ali kumandasındaki 20.000 kişilik ordu ile çoğunluğunu Basralıların oluşturduğu adı geçen üç sahabe idaresindeki 30.000 kişilik kuvvet karşı karşıya geldi, yapılan bir günlük savaş sonucunda 5000 Basralı hayatını kaybetti.
Bu ayaklanmadan sonra Hz. Ali ile Basralılar arasına bir daha giderilmesi mümkün olmayan bir küskünlük girmiştir.
Kuruluş yıllarında yani Basra’nın kurucusu Utbe b. Gazvân'ı desteklemek için gelenlerin sayısı 1000'den az olduğu halde 36'da (656-57) şehrin nüfusu 50.000'i geçmişti.
Utbe b. Gazvân’ın Hz Peygamberin kurduğu istihbarat örgütünün ilk başkanı olduğunu, Ensardan Dücane ile kardeş ilan edildiğini ve komutan Saad b. Vakkas’la yakınlığını önemle belirtelim.
Cemel Vakasına, Sıffin’e, Kerbela’ya rağmen Allah indindeki din olan İslam gelişmekte idi. Çünkü Basra’da İhvanı Safa düşünürleri akıl yürütüp yazıyorlardı: “Kalp; iman, havf, haşyet, takva ve zikirle; kafa ise tefekkür, izan ve akılla beslenir” diyorlardı.
İhvanı safa risaleleri 1050 yılında İbni Sina eserleri ile birlikte Halifelik makamınca yasaklanır, toplatılır ve yakılır. Medeniyet kapısı kapanır ve medeniyet güneşi Batıdan doğar.
Felsefe Ansiklopedisi olup cila, nur, şifa ve ışık anlamı verilen İhvanı Safa risaleleri, Endülüslü Müslime tarafından İspanya, Fransa ve Almanya’ya kaçırılır ve yayınlanır. Lakin İslam Medeniyeti üstünlüğünü Batıya böylece bırakıp İslam’ın yayılması, genişlemesi, hızı ve tebliğ süreci artık sona ermiştir.
Zencani, Avfi, Nehracuri ve Mukaddesi gibi isimler tarafından, Sudur/yaratılış teorisi esas alınarak yüksek düşünceli yazılan bu risaleleri alçak cahiller nasıl anlasın! Mesela;
“Yoktan var etme diye bir olay yoktur, var olan Tanrı'dan, görünüş alanına çıkarak şekillenme vardır”
İhvanı Safa Risaleleri (bu gün elde 52 kitap) İmam Gazali ve Muhittin Arabi gibi iki İslam düşünürünün kesinlikle yetişme sebebidir.
“Akıl, sezgi ile insan kendi özünün bilgisini sağlar, kendi kendini bilir. Kendini bilmek, bilginin en yüksek aşamasına ulaşmaktır”
Bilindiği gibi bilahare Osmanlı, fetihler yapsa bile ahalisinin din işlerine karışmayıp onları dinlerinde özgür bırakmıştır.
Hele ki Halifelikle beraber Maturidi/akılcı itikattan, Eşari/ vahiyci, nakilci itikada dönüşen Osmanlı…
Unutmayınız ki Vahyin hitabı akıllıyadır!
Bence akıl imana üstün ve Allaha daha yakındır. Bilmeyenler Ukulü Tisa/ Dokuz akıl! Hükmüne baksınlar.
“Vel basül Badel Mevt” ise öz, soylu ve yüce olan ruhun geçici ve ölümlü olan bedenden ayrılışıdır… İhvanı sefaya göre Cin, melek ve Şeytan ise tabiat kuvvetlerinin sembolleridir. Mesela yıldırım ve elektrik bir nevi şeytandır… Semboldür. Ve İslam liberaldir!
Tecahülü Arif Sanatı! (Bilmezden gelme). Bunları ben demiyorum, 400 sene önce Keşfi Zünun eseriyle Katip Çelebi diyor…
*** Köşe Yazarlarımız İLESAM (Türkiye İlim ve Edebiyat Eseri Sahipleri Meslek Birliği) üyesidir ve telif hakları İLESAM tarafından korunmaktadır. Köşe Yazarlarımızın yazıları izinsiz olarak kopyalanamaz ve başka bir yerde yayınlanamaz. İzin almadan yazıları kopyalayıp başka yerde yayınlayanlar, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri kanunu kapsamında İLESAM'ın kendilerine açaçağı maddi tazminat davasını kabul etmiş sayılır.